Suy thận là tình trạng thận bị tổn thương và gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh. Căn bệnh này không chỉ tạo gánh nặng cho sức khỏe tinh thần của người bệnh mà còn khiến cho kinh tế gia đình bị kiệt quệ. Bài viết sau đây của PhenikaaMec sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về căn bệnh này, các dấu hiệu nhận biết, chẩn đoán, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả
Suy thận là gì?
Suy thận là tình trạng tổn thương thận khiến cho cơ quan này không còn hoạt động hiệu quả như bình thường. Thận là một trong những cơ quan quan trọng của cơ thể có vai trò ổn định thể dịch, đồng thời có chức năng loại bỏ các chất thải và chất lỏng dư thừa thông qua cơ chế tiểu tiện. Tổn thương thận đôi khi chỉ là tạm thời và phát triển nhanh (cấp tính) nhưng đôi có thể là tình trạng mãn tính (lâu dài) và càng ngày càng xấu đi.
Suy giảm chức năng khiến thận không loại bỏ được các chất thải chất lỏng dư thừa
Các triệu chứng suy giảm chức năng của thận khi mới hình thành thường không có triệu chứng rõ rệt. Nguyên nhân là bởi thận có hai quả nên chúng có khả năng hỗ trợ cho nhau. Vì vậy, nhiều trường hợp người bị suy giảm chức năng thận không phát hiện bệnh sớm và không được điều trị theo đúng phác đồ. Do đó, có thể xuất hiện những biến chứng nguy hiểm và thậm chí có thể dẫn đến tử vong.
Dấu hiệu của suy thận
Như đã phân tích ở trên, người bị suy giảm chức năng thận sẽ rất khó phát hiện các triệu chứng trừ khi họ thường xuyên khám sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, những người bị tổn thương thận cũng có thể xuất hiện một số biểu hiện như sau:
- Nước tiểu giảm về số lượng.
- Xuất hiện tình trạng phù ở mắt cá chân và bàn chân.
- Đôi khi bị khó thở nhưng không rõ nguyên nhân, kèm với đó là đau hoặc cảm thấy nặng ngực.
- Cơ thể cảm thấy mệt mỏi, uể oải và buồn ngủ quá mức.
- Có hiện tượng kém ăn, buồn nôn dai dẳng, nôn và sụt cân.
- Xuất hiện tình trạng ngứa ngáy, co rút cơ, nhất là ở chân.
- Biểu hiện nặng hơn là co giật, hôn mê hoặc thiếu máu (thường ít gặp).
Phù chân có thể là dấu hiệu thận đã bị tổn thương
Nguyên nhân gây ra tình trạng suy thận
Thông thường tình trạng giảm chức năng của thận là hệ quả của một số vấn đề về sức khỏe. Nguyên nhân gây suy thận có thể do một số yếu tố sau đây:
Suy thận do tổn thương tại thận
Các bệnh lý tại thận như thận đa nang, viêm cầu thận, tổn thương tại thận do thuốc,..
Thận bị tổn thương do lưu lượng máu đến thận giảm
Chức năng của thận sẽ bị suy giảm nếu như lượng máu đến thận bị mất đột ngột. Việc giảm lưu lượng máu đến thận có thể do một số nguyên nhân như suy gan hoặc xơ gan, bị bệnh tim, bị bỏng nặng, nhiễm trùng huyết. Ngoài ra, với những người hay dùng thuốc cao huyết áp hoặc thuốc chống viêm cũng có thể gây nên tình trạng giảm lưu lượng máu đến thận.
Vấn đề đào thải nước tiểu
Việc không đào thải được nước tiểu cũng sẽ ảnh hưởng đến suy giảm chức năng của thận. Những chất độc tích tụ lâu ngày sẽ gây quá tải cho thận. Thường thì tình trạng này là do một số bệnh gây nên như ung thư đại tràng hay bàng quang, ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới, ung thư cổ tử cung ở nữ giới,...
Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân gây cản trở quá trình tiểu tiện dẫn đến suy thận như: Bị sỏi thận, tổn thương dây thần kinh kiểm soát bàng quang, phì đại tuyến tiền liệt,...
Nguyên nhân khác
Một số nguyên nhân khác cũng có thể dẫn đến suy giảm chức năng ở thận như: Nhiễm độc kim loại nặng, viêm mạch máu, viêm cầu thận, đa u tủy xương, bệnh lupus, xơ cứng bì, bệnh tiểu đường không kiểm soát, thận bị lão hóa do tuổi tác gây nên,....
Đối tượng nguy cơ
Suy thận cấp thường đi kèm với các bệnh lý khác xuất hiện trước đó. Những đối tượng sau đây sẽ có nguy cơ bị suy giảm chức năng thận cấp như:
- Người cao tuổi, từ 65 tuổi trở lên.
- Người bị bệnh đái tháo đường, cao huyết áp, suy tim, bệnh gan, bệnh động mạch ngoại vi gây tắc nghẽn mạch máu ở tứ chi,
- Người béo phì, hút nhiều thuốc lá,
- Người có tiền sử gia đình có người mắc bệnh thận.
Người bị cao huyết áp có nguy cơ bị suy giảm chức năng thận
Biến chứng của bệnh suy thận
Bệnh suy thận có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện của người bệnh. Dưới đây, là một số biến chứng chính của bệnh suy thận:
- Bệnh tim mạch: Người bệnh suy thận có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, bệnh động mạch vành, và suy tim. Điều này chủ yếu do sự tích tụ chất thải và chất lỏng trong cơ thể.
- Thiếu máu: Thận sản xuất erythropoietin, một hormone kích thích sản xuất hồng cầu. Khi thận bị suy, lượng hormone này giảm, dẫn đến thiếu máu, gây mệt mỏi và yếu sức.
- Rối loạn điện giải: Suy thận làm rối loạn cân bằng điện giải, đặc biệt là kali và phospho. Nồng độ kali cao (hyperkalemia) có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về tim mạch.
- Tích tụ chất thải: Khi thận không thể loại bỏ chất thải, chúng có thể tích tụ trong máu, gây ra triệu chứng như buồn nôn, nôn, mệt mỏi và rối loạn tâm thần.
- Cường cận giáp thứ phát: Suy thận có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa canxi và phospho, dẫn đến các bệnh xương khớp, đau xương và loãng xương.
- Viêm phổi: Người bệnh suy thận có nguy cơ cao mắc các bệnh nhiễm trùng, bao gồm cả viêm phổi, do hệ miễn dịch suy yếu.
- Rối loạn tiêu hóa: Suy thận có thể dẫn đến các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón và mất cảm giác ngon miệng.
- Suy dinh dưỡng: Việc hạn chế chế độ ăn uống (đặc biệt là protein và kali) có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của người bệnh.
- Bệnh thần kinh: Một số người bệnh có thể gặp phải rối loạn thần kinh, bao gồm tê bì, ngứa, hoặc cảm giác châm chích do tổn thương thần kinh.
- Nhiễm trùng: Suy thận có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt là khi thực hiện chạy thận nhân tạo.
Suy thận gây ra nhiều biến chứng cho sức khỏe
Các phương pháp chẩn đoán
Để áp dụng phương pháp điều trị hiệu quả, bác sĩ sẽ áp dụng một số phương pháp chẩn đoán để tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Một số phương pháp chẩn đoán có thể được chỉ định như sau:
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, triệu chứng hiện tại, và các yếu tố nguy cơ có thể liên quan đến suy thận, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, cao huyết áp, hay bệnh thận trước đó. Ngoài ra sẽ đánh giá tình trạng tổng quát của bệnh nhân, bao gồm các chỉ số như huyết áp, nhịp tim, và nhiệt độ cơ thể. Thêm vào đó bác sĩ sẽ khám bụng, hệ thống tim mạch, thần kinh, khám da, nước tiểu và quan sát bàn chân xem có hiện tượng phù chân không.
Khám cận lâm sàng
Bên cạnh các thăm khám lâm sàng bên trên các bác sĩ sẽ tiến hành thêm một số phương pháp cụ thể hơn gồm:
- Creatinine huyết thanh: Đo nồng độ creatinine trong máu giúp đánh giá chức năng thận. Nồng độ creatinine cao có thể cho thấy thận hoạt động không hiệu quả.
- Ure huyết thanh: Xét nghiệm này cũng giúp đánh giá chức năng thận và mức độ tích tụ chất thải trong máu.
- Xét nghiệm nước tiểu 24 giờ: Đo lượng creatinine và các chất khác trong nước tiểu, số lượng nước tiểu trong vòng 24 giờ để đánh giá chức năng thận.
- Phân tích nước tiểu: Kiểm tra sự hiện diện của protein, bạch cầu, hoặc hồng cầu trong nước tiểu, có thể chỉ ra các vấn đề về thận.
- Đánh giá tốc độ lọc cầu thận (GFR): Tốc độ lọc cầu thận (GFR) là một chỉ số quan trọng để đánh giá chức năng thận. GFR có thể được tính toán từ nồng độ creatinine trong máu, tuổi tác, giới tính, và chủng tộc.
- Siêu âm thận: Siêu âm thận giúp kiểm tra kích thước, hình dạng và cấu trúc của thận, phát hiện các vấn đề như tắc nghẽn, u bướu, hoặc bất thường về cấu trúc.
- Chụp CT hoặc MRI: Các phương pháp hình ảnh này có thể cung cấp hình ảnh chi tiết về thận và các cơ quan lân cận, giúp phát hiện các bất thường hoặc tổn thương.
- Sinh thiết thận: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị làm sinh thiết thận để lấy mẫu mô thận và phân tích dưới kính hiển vi. Phương pháp này giúp xác định nguyên nhân gây suy thận và mức độ tổn thương.
- Điện tâm đồ (ECG): Nếu có nghi ngờ về biến chứng tăng kali máu gây rối loạn nhịp tim do suy thận, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện ECG để đánh giá hoạt động điện tim.
- Xét nghiệm chức năng tim: Do người bệnh suy thận có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, việc đánh giá chức năng tim cũng rất quan trọng.
Siêu âm thận để cho hình ảnh chẩn đoán nguyên nhân tổn thương thận
Những phương pháp được áp dụng để điều trị suy thận
Cho đến hiện tại thì không có cách chữa khỏi hoàn toàn tình trạng suy thận mạn tính. Tuy nhiên, nếu như người bệnh thăm khám đều đặn và có phác đồ điều trị hiệu quả thì vẫn có thể ổn định cuộc sống. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh, các bác sĩ sẽ áp dụng một trong những phương pháp điều trị tổn thương thận sau đây:
Phương pháp điều trị suy thận nội khoa
Điều trị suy thận nội khoa tập trung vào việc quản lý triệu chứng, cải thiện chức năng thận, và ngăn ngừa các biến chứng. Dưới đây là một số phương pháp điều trị nội khoa phổ biến cho bệnh nhân suy thận:
- Kiểm soát huyết áp: Sử dụng thuốc hạ huyết áp như ACE inhibitors (như lisinopril) hoặc ARBs (như losartan) để kiểm soát huyết áp và bảo vệ thận khỏi tổn thương thêm.
- Kiểm soát đường huyết: Đối với bệnh nhân tiểu đường, việc duy trì mức đường huyết ổn định là rất quan trọng. Thuốc tiểu đường hoặc điều chỉnh chế độ ăn uống có thể được chỉ định.
- Giới hạn protein: Giảm lượng protein tiêu thụ để giảm áp lực lên thận, đặc biệt trong giai đoạn cuối của suy thận.
- Kiểm soát kali và phospho: Giới hạn thực phẩm chứa nhiều kali và phospho để tránh tăng nồng độ các chất này trong máu, có thể gây ra rối loạn nhịp tim và vấn đề xương.
- Hạn chế nước khi có phù, tiểu ít: Đối với một số bệnh nhân, việc kiểm soát lượng nước uống vào là cần thiết để tránh tình trạng tích tụ chất lỏng trong cơ thể.
- Sử dụng thuốc Erythropoietin: Thuốc này giúp tăng sản xuất hồng cầu, điều trị thiếu máu do suy thận.
- Bổ sung vitamin D: Được sử dụng để điều chỉnh nồng độ canxi và phospho, giúp ngăn ngừa các vấn đề về xương.
- Điều trị rối loạn điện giải: Nếu bệnh nhân gặp phải các vấn đề như tăng kali trong máu (hyperkalemia), bác sĩ có thể chỉ định thuốc để điều chỉnh nồng độ kali hoặc khuyến nghị các biện pháp điều trị khác.
- Chạy thận nhân tạo (Hemodialysis hoặc Peritoneal Dialysis): Đối với bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối, nếu chức năng thận không thể phục hồi, chạy thận nhân tạo có thể được chỉ định để loại bỏ chất thải và chất lỏng dư thừa khỏi cơ thể.
- Điều trị các bệnh lý đồng mắc: Quản lý các bệnh lý liên quan như bệnh tim mạch, viêm nhiễm, hoặc rối loạn tiêu hóa để cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
- Theo dõi định kỳ: Theo dõi chức năng thận thường xuyên thông qua xét nghiệm máu và nước tiểu để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng.
Phương pháp điều trị suy thận ngoại khoa
Điều trị ngoại khoa cho bệnh nhân suy thận thường được xem xét khi điều trị nội khoa không đủ hiệu quả hoặc khi có các vấn đề cấu trúc cần can thiệp. Dưới đây là một số phương pháp điều trị ngoại khoa liên quan đến bệnh suy thận:
- Ghép thận: Ghép thận là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho những bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối. Bác sĩ sẽ thay thế thận bị suy bằng một quả thận khỏe mạnh từ người hiến tặng. Quá trình ghép thận bao gồm tìm kiếm người hiến tặng, thực hiện phẫu thuật để cấy ghép thận, và theo dõi sau ghép để đảm bảo thận mới hoạt động tốt.
- Phẫu thuật điều trị tắc nghẽn: Trong một số trường hợp, suy thận có thể do tắc nghẽn đường tiểu (ví dụ như sỏi thận, u bướu, hay phì đại tuyến tiền liệt). Phẫu thuật có thể được chỉ định để loại bỏ nguyên nhân tắc nghẽn và phục hồi dòng chảy nước tiểu.
- Phẫu thuật tạo hình niệu quản: Nếu có vấn đề về cấu trúc trong niệu quản (ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang), bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật tạo hình để khôi phục chức năng của niệu quản.
- Cắt thận (Nephrectomy): Trong một số trường hợp, nếu một bên thận bị tổn thương nặng hoặc có khối u, phẫu thuật cắt bỏ thận có thể được thực hiện. Thận còn lại có thể hoạt động tốt hơn sau khi cắt bỏ thận bệnh lý.
- Phẫu thuật cho các biến chứng: Nếu bệnh nhân gặp phải các biến chứng như nhiễm trùng, áp xe, hoặc biến chứng do điều trị nội khoa, có thể cần phải can thiệp phẫu thuật để điều trị các vấn đề này.
- Thẩm tách phúc mạc (Peritoneal Dialysis): Mặc dù không phải là phẫu thuật trong nghĩa truyền thống, nhưng thẩm tách phúc mạc yêu cầu phẫu thuật nhỏ để đặt catheter vào khoang bụng, cho phép loại bỏ chất thải và chất lỏng dư thừa qua màng phúc mạc.
- Phẫu thuật cấy ghép catheter cho chạy thận nhân tạo: Nếu bệnh nhân cần chạy thận nhân tạo, bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật để đặt catheter (ống thông) vào mạch máu để dễ dàng tiếp cận cho việc lọc máu.
Lọc màng bụng để loại bỏ những chất thải ra khỏi máu người bệnh
Biện pháp phòng ngừa
Theo các bác sĩ chuyên khoa thì không có cách nào để phòng ngừa hoàn toàn bệnh suy thận. Để giảm các yếu tố nguy cơ, mọi người chỉ có thể áp dụng lối sống duy trì lành mạnh, cụ thể:
- Thực hiện ăn uống lành mạnh, ăn nhiều chất xơ, rau xanh, hoa quả. Đồng thời nên hạn chế những thức ăn có chứa nhiều chất béo, nhiều muối, đồ ăn chế biến sẵn và uống đủ nước.
- Nên kiểm soát lượng kali và protein nạp vào trong cơ thể.
- Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những nguy cơ gây bệnh. Nếu như có các bệnh lý nền hay bệnh lý đồng mắc thì tốt nhất nên kiểm soát huyết áp và đường huyết,...
- Tập thể dục điều độ, tránh xa stress căng thẳng và có chế độ nghỉ ngơi hợp lý.
Nên áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh khi bị suy giảm chức năng thận
Các câu hỏi thường gặp về tình trạng suy thận
Người bị bệnh suy thận có chữa khỏi được không?
Cho đến hiện tại thì tổn thương thận không thể điều trị khỏi hoàn toàn. Nhưng để làm chậm quá trình tiến triển của bệnh đến giai đoạn cuối, người bệnh có thể lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
Hiện có nhiều phương pháp điều trị tổn thương thận hiệu quả nên người bệnh không quá bi quan. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị bệnh phù hợp như lọc máu, lọc màng bụng, cấy ghép thận,… để kéo dài sự sống.
Tôi nên làm gì khi được chẩn đoán là mắc bệnh suy thận?
Thông thường những người mới phát hiện bản thân bị mắc bệnh tổn thương thận sẽ cảm thấy sốc và sợ hãi đi kèm cảm xúc hỗn loạn cũng có thể dẫn đến trầm cảm.
Để đối mặt với căn bệnh này, điều đầu tiên là bạn nên bình tĩnh và nên tìm hiểu thông tin chính xác về căn bệnh mà mình mắc phải. Đồng thời, tìm đến các bác sĩ có kinh nghiệm để được tư vấn cụ thể.
Hãy chuẩn bị cho mình một cuộc hành trình mới để đối mặt với căn bệnh này. Nên thăm khám thường xuyên và thực hiện tốt theo phác đồ điều trị mà bác sĩ đã cung cấp.
Khi đã mắc bệnh suy thận thì làm sao để có thể duy trì chất lượng cuộc sống?
Theo nhiều nghiên cứu đánh giá thì hiệu quả điều trị suy giảm chức năng của thận phụ thuộc rất nhiều vào tâm lý và thể trạng của người bệnh cũng như việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.
Người bệnh cần thực hiện lối sống một cách khoa học và giữ tinh thần sảng khoái. Nên từ bỏ các thói quen có hại và duy trì những thói quen tốt để cơ thể có thời gian nghỉ ngơi, thanh lọc những độc tố có hại.
Kết luận
Suy thận là một bệnh rất là nguy hiểm và nó có thể dẫn đến tử vong. Tuy nhiên nếu như được phát hiện sớm và có phác đồ điều trị phù hợp thì có thể điều trị hiệu quả.
Vì vậy nếu có những bất thường về sức khỏe hoặc những dấu hiệu suy giảm chức năng thận, bạn nên tìm đến các cơ sở y tế uy tín như Bệnh viện Đại học Phenikaa để được thăm khám và đưa ra những phương pháp điều trị phù hợp nhất.
